Η ΚΛΗ ΜΠΡΟΣΤΑ ΚΑΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΦΑΚΟ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Της Βιργινίας Στεφανοπούλου
 
Η Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης (Κ.Λ.Η.) διοργάνωσε και έφερε σε πέρας με επιτυχία ένα Εργαστήριογια το Ντοκιμαντέρ, το οποίο ξεκίνησε από τα τέλη Νοεμβρίου 2011 και ολοκληρώθηκε στα τέλη Ιουνίου 2012. Κινηματογραφόφιλοι από διάφορες περιοχές της Αθήνας, πιστοί στο ραντεβού μας κάθε Τετάρτη από τις 8.00 μέχρι τις 10:00 το βράδυ, παρακολουθήσαμε, στο φουαγιέ του Δημοτικού Κινηματογράφου Ηλιούπολης «Μελίνα Μερκούρη», μαθήματα από έναν καταξιωμένο ντοκιμαντερίστα αλλά και χαρισματικό δάσκαλο, τον Άγγελο Κοβότσο, ο οποίος έχει επανειλημμένα βραβευτεί σε διάφορα κινηματογραφικά φεστιβάλ τόσο ως δημιουργός όσο και ως δάσκαλος. Τελευταία του επιτυχία, το Βραβείο Κοινού στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης 2012 για την ταινία με τίτλο Encardia, η πέτρα που χορεύει.
 
 
Η συμμετοχή σε αυτό το Εργαστήριο για κάποιους από εμάς ήταν μια πρώτη, αποκαλυπτική, επαφή με τα μυστικά της έβδομης τέχνης. Σεκάνς, σκηνή, μακρινό, κοντινό, πολύ κοντινό πλάνο, βάθος πεδίου, ντεκουπάζ και λοιποί κινηματογραφικοί όροι, τους οποίους απλώς είχαμε ακουστά, απέκτησαν περιεχόμενο. Μάθαμε κάτι από τη «γραμματική» και το «συντακτικό» του κινηματογράφου, πράγμα που μας βοηθά να εμβαθύνουμε περισσότερο στην τέχνη αυτή, να «διαβάζουμε πίσω από τις γραμμές», να επικοινωνούμε καλύτερα με το δημιουργό. Επιπλέον, ως ερασιτέχνες κινηματογραφιστές, μάθαμε να χειριζόμαστε την κάμερα, τα πρόσωπα και τον περιβάλλοντα χώρο με τρόπο που να δίνει καλύτερο αισθητικό και ουσιαστικό αποτέλεσμα. Και βέβαια, γνωρίσαμε καλύτερα το ντοκιμαντέρ, τις ιδιαιτερότητες και τη γοητεία του.
Στο Εργαστήριο συμμετείχαν και άτομα που γνώριζαν αρκετά καλά το αντικείμενο. Θέλησαν να εμβα-
θύνουν περισσότερο σε αυτό αξιοποιώντας τη μεγάλη εμπειρία του Άγγελου Κοβότσου και των δασκάλων επισκεπτών, Γιώργου Πουλίδη, διευθυντή φωτογραφίας, και Γιώργου Διδυμιώτη, μοντέρ, αλλά και να ξαναφέρουν στη μνήμη τους όσα είχαν μάθει. Επίσης, τους ενδιέφερε η ίδια η συμμετοχή σε μια τέτοια δραστηριότητα και η γνωριμία με νέους ανθρώπους. Η παρουσία τους αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρήσιμη και εποικοδομητική σε όλα τα στάδια του Εργαστηρίου. Κοινή διαπίστωση όλων μας είναι ότι το Εργαστήριο ήταν μια όαση στην έρημο της απαισιοδοξίας, του φόβου για το αύριο, του ζόφου και της μιζέριας, που δημιούργησε στον τόπο μας η οικονομική, πολιτική και κοινωνική κρίση. Η μεταξύ μας γνωριμία, τα κοινά ενδιαφέροντα, η ουσιαστικότερη προσέγγιση αριστουργημάτων της έβδομης τέχνης, η συνεργασία, το χιούμορ, η καλλιτεχνική δημιουργία έκαναν πολύ όμορφες τις Τετάρτες μας και όχι μόνο αυτές. Επιστέγασμα της επιτυχημένης αυτής συνεργασίας είναι η δημιουργία της δικής μας ταινίας-ντοκιμαντέρ μικρού μήκους, που βρίσκεται στο στάδιο του μοντάζ.
 
Θέματα που μας απασχόλησαν
• Ιστορία και θεωρία του ντοκιμαντέρ
• Ντοκιμαντέρ και ταινίες μυθοπλασίας
• Δημιουργικό ντοκιμαντέρ, ενημερωτικό ντοκιμαντέρ
και ρεπορτάζ
• Δοκιμιακό ντοκιμαντέρ, ντοκιμαντέρ χαρακτήρων
• Η δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ
(θέμα/σενάριο/προεργασία/έρευνα/ρεπεράζ/συνέ-
ντευξη/κάμερα/ ήχος/ postscript/μοντάζ)
• Πρακτικές ασκήσεις με χρήση βιντεοκάμερας
• Δημιουργία δικής μας ταινίας-ντοκιμαντέρ
 
Η ΤΑΙΝΙΑ ΜΑΣ
Η Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης και το «μυστικό» της μακροβιότητάς της, που επικεντρώνεται σε τρεις λέξεις, αγάπη (για τον κινηματογράφο), φιλία, αυτονομία, είναι το θέμα της ταινίας μας. Εφαρμόζοντας αυτά που μάθαμε στο Εργαστήριο, επιλέξαμε να το αναδείξουμε μέσα από συνεντεύξεις προσώπων που συνδέονται με την Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης ως μέλη της, ως φίλοι, ως θεατές. Αυτά είναι οι: Δημήτρης Μαντανίκας, μηχανικός προβολής στις χειμερινές προβολές της Κ.Λ.Η.,
φανατικός κινηματογραφόφιλος και μανιακός συλλέκτης ταινιών (και όχι μόνο), Γιάννης Σολδάτος, ιστορικός κινηματογράφου, σκηνοθέτης, συγγραφέας, εκδότης, φίλος της Κ.Λ.Η. και συχνός εισηγητής σε εκδηλώσεις της, Δήμητρα Σιούτη, από τους πιο παλιούς θεατές της Κ.Λ.Η., Κώστας Σταμάτης, θεατής της Κ.Λ.Η., οι μαθητές γυμνασίου Ευγενία και Βασίλης Μπακατσιά, οι μικρότεροι σε ηλικία θεατές της Κ.Λ.Η., Γιάννα Μπάρλα, δραστήριο μέλος της Κ.Λ.Η. από την αρχή σχεδόν της λειτουργίας της και Δημήτρης Καλαντίδης, ιστορικός και κριτικός κινηματογράφου, ιδρυτικό μέλος, πρόεδρος, άνθρωπος «παντός καιρού» και για όλες τις δουλειές της Κ.Λ.Η.
 
Προσεχώς, στην Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης!
 
ΑΤΑΚΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ
«Ο κινηματογράφος είναι η τέχνη του μοντάζ»∙ τη ρήση αυτή του Αϊζενστάιν επαναλάμβανε συνεχώς με καμάρι ο δάσκαλός μας του μοντάζ, Γιώργος Διδυμιώτης, ο οποίος, δείχνοντάς μας τον τρόπο του μοντάζ σε ένα βιντεάκι που είχαμε γυρίσει, μας άφησε κατάπληκτους με την αλλοίωση των νοημάτων που επέφερε συνδυάζοντας μεταξύ τους τις εικόνες.
«Η φωτογραφία οφείλει να υποστηρίζει την κινηματογραφική αφήγηση και όχι να την υπερκαλύπτει» υποστήριζε ο δάσκαλός μας στη φωτογραφία Γιώργος Πουλίδης, τονίζοντας ότι η αισθητική της φωτογράφισης θα πρέπει να είναι ενταγμένη στη γενικότερη αισθητική της ταινίας, στο στιλ που θέλει το κινηματογραφικό έργο να δείξει. Διαφορετικά, έχουμε μια σειρά πλάνων που θα μπορούσαν κάλλιστα να ήταν μια έκθεση φωτογραφίας σε μια γκαλερί, σε ένα μουσείο ή στο διαδίκτυο και όχι μια νοηματική συνέχεια σε ένα ολοκληρωμένο και εναρμονισμένο έργο. Συχνά ακόμα επαναλάμβανε «δεν δουλεύουμε τεχνικά αλλά ψυχολογικά», επισημαίνοντας ότι «μέσα από το φως που δημιουργούμε στοχεύουμε κυρίως στο τι θα εισπράξει ο θεατής», ενώ απέδιδε στη σκιά το ρόλο ενός πολύ δυνατού εκφραστικού στοιχείου. «Ο κινηματογράφος είναι θέμα σχέσεων όχι τεχνικής» έλεγε ο Άγγελος Κοβότσος τονίζοντάς μας τη μεγάλη σημασία που έχει η καλή συνεργασία ανάμεσα στους συντελεστές μιας ταινίας, αλλά και η εμπιστοσύνη που πρέπει να οικοδομηθεί ανάμεσα στους συντελεστές και τους χαρακτήρες-ήρωες του ντοκιμαντέρ. Ο ίδιος επέμενε επίσης στο θέμα της ηθικής στο ντοκιμαντέρ. Έτσι, στη διαδικασία του μοντάζ συχνά επαναλάμβανε «ας αποφύγουμε το πλάνο αυτό, μπορεί να εκθέσει τον ομιλητή».
 
Η ΑΠΟΨΗ ΚΑΠΟΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ
 
«Δε συγχωρώ τον εαυτό μου, που τόσα χρόνια Ηλιουπολίτισσα, μόλις τα δύο τελευταία χρόνια
γνώρισα τη Λέσχη και τους ανθρώπους της»
Άννα Ταμπούκου
(Καθηγήτρια στο 2ο Γυμνάσιο Βούλας. Κάτοχος Πτυχίου Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πτυχίου Παιδαγωγικών Σπουδών [ΑΣΠΑΙΤΕ], Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Msc) στον Τομέα της «Αρχιτεκτονικής Τοπίου», Επάρκειας διδασκαλίας της Γαλλικής Γ λώσσας και Πτυχίου Δεξιοτήτων και Γνώσεων στις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών)
«Αποφάσισα να πάρω μέρος στο εργαστήριο γιατί αγαπώ πολύ τον κινηματογράφο και θα ήθελα με έναν πιο οργανωμένο τρόπο να έρθω σε επαφή με την κινηματογραφική γλώσσα και τους σύγχρονους τρόπους αφήγησης και τεκμηρίωσης. Με ενδιαφέρουν ιδιαίτερα οι δραστηριότητες οπτικοακουστικής παιδείας στο σχολείο, γι’ αυτό και προσπαθώ να τις ενσωματώνω στην εκπαιδευτική πράξη. Θεωρώ ότι το ντοκιμαντέρ αποτελεί ένα πολύτιμο “εργαλείο” στην εκπαιδευτική πράξη και βέβαια ένα μοναδικό “εργαλείο” κοινωνικής εκπαίδευσης και κοινωνικής κριτικής. Η όλη εξέλιξή του ξεπέρασε τις προσδοκίες που αρχικά είχα. Οι θεωρητικές προσεγγίσεις στην κινηματογραφική δημιουργία ήταν πολύ καλές και διαφωτιστικές, γιατί δεν
έγιναν με στείρο τρόπο, αλλά “επενδύθηκαν” με ταινίες που δεν γνώριζα και πραγματικά απόλαυσα! Το πιο “συναρπαστικό” ωστόσο “κομμάτι’’ του σεμιναρίου ήταν και συνεχίζει να είναι –καθώς δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί –η διαδικασία δημιουργίας της δικής μας ταινίας. Από την αναζήτηση του θέματος, την επιλογή του “χαρακτήρα”, την αποκάλυψη του “χαρακτήρα” μέσω των ημιδομημένων συνεντεύξεων, την αναζήτηση του σεναριακού άξονα της ταινίας μέχρι το “μοντάζ”».
«Ευκαιρία για περαιτέρω εμβάθυνση και εξειδίκευση στον τομέα των οπτικοακουστικών έργων»
Φώτης Δημητρακάκης
(Μέλος της Κ.Λ.Η. τα δύο τελευταίαχρόνια. Σπούδασε σκηνοθεσία. Έχει εργαστεί στο χώρο της κινηματογραφικής διανομής. Κατά καιρούς έχει δημοσιεύσει κείμενα για τον κινηματογράφο. Διδάσκει Αισθητική στο Κινηματογραφικό Εργαστήρι του Δήμου Περιστερίου. Ζει στην Ηλιούπολη και εκτός από την έβδομη τέχνη ασχολείται με την ποίηση. Επιπλέον, συμμετέχει στο Θεατρικό Εργαστήρι του Δήμου Βύρωνα)
«Θεωρώ τη συμμετοχή μου στο Εργαστήρι ευκαιρία για περαιτέρω εμβάθυνση και εξειδίκευση στον τομέα των οπτικοακουστικών έργων, τη στιγμή μάλιστα που οι διδάσκοντες διαθέτουν μεγάλη εμπειρία αλλά και αμέριστη αφοσίωση αναφορικά με το Ντοκιμαντέρ».
«Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η δημιουργία ταινίας»
Σοφία Χρυσικοπούλου
(Φοιτήτρια Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνίου - Χημικός Μηχανικός, κάτοικος Καστέλας)
«Ενημερώθηκα για το Εργαστήριο Ντοκιμαντέρ μέσω διαδικτύου. Αποφάσισα να δηλώσω συμμετοχή λόγω της επιθυμίας μου για ενασχόληση με οποιασδήποτε μορφής τέχνη. Η παρουσία ενός καταξιωμένου σκηνοθέτη σε συνδυασμό με την καλή διοργάνωση από την Κ.Λ.Η. ενίσχυσε την αρχική μου απόφαση για συμμετοχή. Καθοριστικό όμως ρόλο έπαιξε η πρωτοβουλία για δημιουργία μιας ταινίας, που καλλιέργησε μια ευχάριστη και ζωντανή ατμόσφαιρα και παράλληλα αποτέλεσε
«Θέλησα να παρακολουθήσω το Εργαστήριο για το Ντοκιμαντέρ από περιέργεια. Ποτέ δεν περίμενα ότι θα παθιαζόμουν τόσο»
Ντίνα Πανοπούλου (η θεία Ντίνα)
(Γέννημα θρέμμα της Ηλιούπολης, εργοδηγός)
«Θέλησα να παρακολουθήσω το Εργαστήριο για το Ντοκιμαντέρ από περιέργεια. Ποτέ δεν περίμενα ότι θα παθιαζόμουν τόσο. Μου αρέσει πάρα πολύ ο κινηματογράφος καιτο θέατρο και τώρα που ξεμπέρδεψα από παιδιά, σκυλιάκαι υποχρεώσεις και έχω την πολυτέλεια να έρχομαι, έμαθα να βλέπω τους απλούς ανθρώπους με άλλο μάτι. Πολύχρωμους! Η κάθε ρυτίδα κρύβει κόπο, στο κάθε βλέμμαυπάρχει κάτι που αξίζει να το βρεις, οι περισσότεροι, αν καταφέρεις και τους “ξεκουμπώσεις”, είναι ένα σενάριο απόμόνοι τους. Μετά τα μαθήματα στην ΚΛΗ ξαναβλέπω τιςίδιες παλιές ταινίες σαν τον έρωτα που τον ξαναζείς απ΄ τηναρχή, κάθε σκηνή είναι καινούρια, κάθε πλάνο είναι σαννα ξαναγυρίστηκε! Κι εγώ σαν να ξαναγύρισα στα θρανίαπρώτη φορά με όρεξη για μάθηση. Εύχομαι η ΚΛΗ να έχειπάντα να προτείνει κάτι καινούριο. Να αποκτήσει ένα δικότης χώρο, όπου θα μπορούν οι Ηλιουπολίτες και όλοι όσοιθέλουν να ασχολούνται δημιουργικά με το πάθος που λέγεται έβδομη τέχνη να συναντώνται καθημερινά και όχιμόνο κάθε Κυριακή».
«Ίσως σε κάποιο μελλοντικό εργαστήριο που θα γίνει να υπάρχει και λίγο περισσότερο τεχνικό μέρος πάνω στην επεξεργασία του video(μοντάζ κτλ.)».
Γιάννης Αυγέρης
(Ηλιουπολίτης, εργαζόμενος στα Εργαστήρια Φυσικής Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος της Φωτογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης)
«Μετά από χρόνια απασχόλησης με τη “στατική” φωτογραφία, αποφάσισα να δοκιμάσω κάπως πιο σοβαρά με την "κινούμενη" φωτογραφία. Είμαι απόλυτα ικανοποιημένος από την εξέλιξη των μαθημάτων. Ίσως σε κάποιο μελλοντι κό εργαστήριο που θα γίνει να υπάρχει και λίγο περισσότερο τεχνικό μέρος πάνω στην επεξεργασία του video(μοντάζ κτλ.)».
«Φαίνεται πως ήταν μια σωστή απόφαση...»
Αντώνης Μητρόπουλος
(Φοιτητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνίου - Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, κάτοικος Γ λυφάδας)
«Η φύση των σπουδών μου είναι τέτοια που μου καθιστά αναγκαίες μερικές καλλιτεχνικές “ανάσες”. Έτσι, αποφάσισα να συμμετάσχω στο Εργαστήριο, για το οποίο ενημερώθηκα μέσω διαδικτύου. Απ' ότι φαίνεται ήταν μια σωστή απόφαση... Η πρωτοβουλία για το γύρισμα μιας μικρής ταινίας, καθώς και το ιδιαίτερα φιλικό και ευχάριστο περιβάλλον που συνάντησα στη Λέσχη, ήταν τα στοιχεία που κατά τη γνώμη μου έπαιξαν το σημαντικότερο ρόλο στην επιτυχία του Εργαστηρίου, αλλά και στη δημιουργία όμορφων αναμνήσεων».
«Το εργαστήριο μας άνοιξε ένα καινούργιο παράθυρο στον κόσμο του κινηματογράφου»
Μαρία Πανταζή (Κάτοικος Ηλιούπολης, δημόσιος υπάλληλος)
«Τη συμμετοχή μου στο Εργαστήριο για το Ντοκιμαντέρ τη βρίσκω πολύ δημιουργική, με τεράστιο ενδιαφέρον. Πιστεύω πως μας άνοιξε ένα καινούργιο παράθυρο στον κόσμο του κινηματογράφου. Από τα πιο σημαντικά θα πρέπει να σημειώσω την πολύ καλή σχέση μεταξύ μας και το ομαδικό πνεύμα στη δημιουργία της ταινίας που αποφασίσαμε να κάνουμε, βέβαια με τη σημαντική βοήθεια και καθοδήγηση των δασκάλων μας. Ενδιαφέρον είχε και η επαφή μας με κάποιους θεατές της Κινηματογραφικής Λέσχης Ηλιούπολης, καθώς και η γνωριμία μας με τους στυλοβάτες της και την ανιδιοτελή στάση τους. Τους ευχαριστώ όλους».
«Είμαστε όλοι εραστές … του ΟΝΕΙΡΟΥ!!!»
Αριστείδης Ρουπίνας
(Κάτοικος Καλλιθέας. Από το 1985 έχει ιδρύσει το πρακτορείο τύπου PhotoPressNewsκαι εργάζεται σαν φωτορεπόρτερ και ανταποκριτής ξένου τύπου. Φοίτησε στη Σχολή Τηλεοράσεως Αθηνών του Παπαντωνόπουλου το 1980. Έχει παρακολουθήσει σεμινάρια ψηφιακής επεξεργασίας και φωτισμού στη LeicaAcademyκαι στο StaffordUniversity. Με καλλιτεχνικό ενδιαφέρον τη φωτογραφία και το artvideoσυμμετέχει σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Προκρίθηκε σε Διεθνή Διαγωνισμό και έχει εκθέσει με 24 καλλιτέχνες από 13 χώρες στο Συνεδριακό Κέντρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Λουξεμβούργου, στο κτήριο JeanMonnetτον Ιούλιο του 2010)
«Το Εργαστήριο για το Ντοκιμαντέρ το πληροφορήθηκα από μία γνωστή μου, την Άννα, από την Αλεξανδρούπολη. Με ενδιαφέρει να συμμετέχω σε δράσεις μέσα στις οποίες θα συναντηθώ με καινούριες ιδέες και ανθρώπους. Για μεγάλη μου τύχη διαπίστωσα ότι δάσκαλος του σεμιναρίου ήταν ένας καταξιωμένος σκηνοθέτης, ο Άγγελος Κοβότσος, ο οποίος με τη μεταδοτικότητα, την εμπειρία και τη δική του γλώσσα μού έδωσε τη δυνατότητα να οργανώσω ακόμα περισσότερο τη δική μου ματιά. Επίσης, πιο συναρπαστική βρήκα την ευκαιρία που μου έδωσε μαζί με τους φίλους που συμμετείχαμε στην υποομάδα “Oι αντάρτες του Ποτέμκιν”, να συμβάλουμε στο σταδιακό κτίσιμο της ταινίας μικρού μήκους με θέμα την Κινηματογραφική Λέσχη Ηλιούπολης, με την οποία καταγράφεται η πολύπλευρη συμβολή της στον πολιτισμό.Αφήνοντας στην άκρη τις όποιες επαγγελματικές και θεωρητικές αποσκευές έχει κάποιος, όλοι έχουμε βρεθεί τόσον καιρό στις δημιουργικές συναντήσεις του Εργαστηρίου από μία κοινή ορμή, την ορμή που έχει ένας εραστής. Είμαστε όλοι εραστές του ΟΝΕΙΡΟΥ!!!»
«Μέσα σε αυτή τη μίζερη εποχή, οι συντελεστές του σεμιναρίου μας άνοιξαν ένα παράθυρο στον πολιτισμό»
Θανάσης Αθανασιάδης (Κινηματογραφιστής, με σπουδές στη Σχολή Κινηματογράφου Λ. Σταυράκου. Εργάζεται στην ιδιωτική τηλεόραση)
«Ο λόγος που αποφάσισα να πάρω μέρος στο σεμινάριο είναι το ενδιαφέρον μου για το ντοκιμαντέρ σαν προέκταση γνώσης. Αρκετά από αυτά που είπαμε μου ήταν γνωστά αλλά ξεχασμένα στο βάθος του μυαλού μου. Με το εργαστήριο ήρθαν όλα στην επικαιρότητα. Αυτό και μόνο εμένα με ικανοποίησε με το παραπάνω. Μου άρεσαν οι συντελεστές του σεμιναρίου, Δ. Καλαντίδης, Α. Κοβότσος, Θ.Μουμουλίδης, που μέσα σε αυτή την μίζερη εποχή μας άνοιξαν ένα παράθυρο στον πολιτισμό. Ελπίζω και στην
επόμενη χρονιά».